De megagids voor duurzaam bouwen,
renoveren en verbouwen

Waarom is duurzaam wonen nu belangrijk?

We eisen van bedrijven en producenten dat ze duurzaam te werk gaan. Daarnaast kiezen steeds meer mensen er zelf voor om duurzaam te wonen. Dat wil zeggen zonder dat mens, dier en het milieu er onder moet lijden. Door de klimaatverandering worden we met de neus op de feiten gedrukt: er moet een betere balans komen in wat we nemen van de aarde. De gevolgen van de klimaatverandering zijn namelijk niet min. Ecosystemen verschuiven waardoor bepaalde diersoorten volledig verdwijnen. Dit zorgt ervoor dat ook landbouw minder opbrengt, wat op zijn beurt leidt tot honger en armoede. In tegenstelling tot kolen, olie en gas zijn duurzame energiebronnen zoals water, wind en zon onuitputbaar. Met duurzaam wonen verklein je jouw ecologische voetafdruk. Deze verantwoorde manier van leven is op de lange termijn ook beter voor je portemonnee.

Wat is duurzaam bouwen?

Wie duurzaam bouwt, doet dat met het oog op de toekomst. Het gaat verder dan een woning inrichten die comfortabel is voor jezelf. Je kiest voor een huis dat energiezuinig is, met ecologisch materiaal werd vervaardigd en op een duurzame manier werd geconstrueerd. Je springt verantwoord om met grondstoffen, water, energie en open ruimte. Duurzaam bouwen gaat dus niet louter over het installeren van LED-lampen, maar vereist een integrale aanpak. Dat betekent ook dat je niet om de vijf jaar moet renoveren. Tijdens het bouwen moet er rekening gehouden worden met de leefbaarheid en flexibiliteit van de woning; ruimtes kunnen van functie veranderen.

Duurzamer verbouwen of renoveren

Steeds meer mensen beslissen om een bestaande woning te verbouwen. Daar is een goede reden voor: dit is doorgaans goedkoper dan het zetten van een volledige nieuwbouw. Bovendien is het minder schadelijk voor het milieu en bespaar je kosten doordat je bijvoorbeeld geen nieuwe riolering moet plaatsen en veel materiaal kan hergebruiken.

Ben jij geïnteresseerd in het renoveren van een oud huis of het verbouwen je eigen huidige woning? Dan is het afhankelijk van hoe uitgebreid deze verbouwingen zijn, of je al dan niet onder de EPB-regelgeving valt. EPB staat voor energieprestatie en binnenklimaat. Deze wetten zien erop toe dat alle nieuwe woningen voldoen aan bepaalde energie-eisen, en dat ze opgewassen zijn tegen de toekomst. Renoveren is daarentegen een grijze zone. Je moet jezelf de vraag stellen: Is jouw verbouwing een ingrijpende energetische renovatie of een gewone renovatie? Voor beide types legt de Vlaamse overheid andere eisen op.

Energieprestatie van je woning

Om ecologische initiatieven te stimuleren is er de energieprestatie. Het gaat dan over het E-peil van je woning, dat wordt toegekend aan de hand van een energieprestatiecertificaat (EPC). Dat abstract getal zegt iets over hoe energiezuinig jouw woning is. Een gebouw met een goede energieprestatie gebruikt in verhouding dus weinig energie. Denk maar aan wat een degelijke isolatie en een nieuw ventilatiesysteem kan betekenen voor het energieverbruik. Huizen met een goede energieprestatie belasten het milieu minder en worden bijgevolg minder belast. Ook bij de verkoop of verhuur van een woonst wordt de EPC-waarde publiek gemaakt. Zo stijgt de waarde van de woning en worden je investeringen terugbetaalt. Ja, duurzaam renoveren of bouwen is goed voor je portefeuille.

Isolatie en luchtdichtheid

Een goede isolatie is het begin van alle duurzame woningen. Een huis dat goed geïsoleerd is, moet je tijdens koude winterdagen minder verwarmen. Zo bespaar je meteen al tot de helft op je energiefactuur. Niet oninteressant dus, maar wat houdt goed isoleren precies in? Om te beginnen moet het geschikte materiaal gebruikt worden op een correcte en nauwkeurige manier. Het isoleren van je woning gebeurt best door vakmannen. Zij weten als geen ander hoe koudebruggen, luchtlekken en condensatie te vermijden. Dit kan echt neerkomen op precisiewerk.

Wie het nalaat zijn woning degelijk te isoleren, betaalt niet alleen meer maar krijgt op de lange termijn ook te maken met schimmels. Dit is niet alleen slecht voor je woning, maar ook voor je eigen gezondheid. Daarom is goede woningventilatie minstens even belangrijk als een degelijke isolatie.

Verwarmingssysteem met hoog rendement

Het verwarmen van je ruimte en water neemt een grote hap uit je energieverbruik. Wil je besparen op die energiefactuur, dan is je verwarmingssysteem dé uitgavenpost om naar te kijken. Een duurzame en budgetvriendelijke manier om je huis te verwarmen is met een HR-verwarmingsketel. HR staat voor hoger rendement. Door het koude retourwater in de warmtewisselaar te verwarmen met rookgassen, genereert de ketel een hoger rendement. De waterdamp condenseert en draagt warmte over, deze wordt zo veel mogelijk gerecupereerd waardoor zo weinig mogelijk energie verloren gaat. Met dezelfde hoeveelheid vloeistof (doorgaans aardgas of mazout) behaal je dus een beter rendement. Daarbij wordt er pas warmte gecreëerd wanneer er vraag naar is. In tegenstelling tot oudere ketels waarbij het water constant op temperatuur werd gehouden. Een HR-verwarmingssysteem kan ook in de vorm van een warmtepomp, zonneboiler of een CV-haard.

Sanitair warm water

Bijna de helft van het water dat we gebruiken wordt verwarmd. Heb je geen zuinige installatie, dan zie je dat aan je energiefactuur. Sanitair warm water wordt soms geproduceerd met hetzelfde verwarmingssysteem als de rest van de verwarming. Dit is echter geen goed idee omwille van het transport van dat water. Een deel van het verwarmde water blijft ongebruikt achter in de buizen, het verliest zo haar doel en warmte. Sanitair water verwarmen via gedecentraliseerde toestellen, geplaatst daar waar ze nodig zijn, is praktischer en zuiniger. Je hebt kortere leidingen nodig, verspilt minder sanitair water, energie en bijgevolg geld. Een toestel op basis van aardgas en stookolie is een betere keuze dan een elektrisch toestel. Een zonneboiler of warmtepomp zijn milieuvriendelijke alternatieven.

Ventileren is belangrijk

Schone lucht is belangrijk. Nieuwe woningen worden vandaag voorzien met ingenieuze woningventilatiesystemen waarbij er verse lucht langs droge ruimtes in de woning gebracht. Dit zorgt voor een continue luchtstroom tussen de tussenruimtes zoals de hal naar de meer vochtige kamers zoals de keuken of de wasplaats. Daarbij wordt de vochtige lucht afgevoerd en fijn stof buiten gehouden. Goed voor je eigen gezondheid en die van je woning, want schimmel krijgt op deze manier geen enkele kans. Bovendien geniet je altijd van frisse (maar daarom niet koude) lucht. In combinatie met een goed isoleren zorgt woningventilatie ervoor dat je woning een pak duurzamer is. Je huis warm houden kost zo veel minder energie.

Verlichting

Gloeilampen zijn niet meer van vandaag, dat weten we ondertussen allemaal. Er bestaan inmiddels gelukkig verschillende milieuvriendelijke alternatieven voor verlichting. Installeer LED-lampen of spaarlampen, en je energieverbruikt daalt onmiddellijk. Daarnaast zijn er nog trucjes die de verlichting in je huis verduurzamen. Maak bijvoorbeeld maximaal gebruik van daglicht. Een licht interieur weerkaatst dit licht en vraagt bovendien minder kunstmatige verlichting. Wil je echt inzetten op duurzaamheid, werk dan een slim lichtplan uit.

Duurzame (ver)bouwmaterialen

Duurzaam verbouwen begint met je bouwmaterialen, maar hoe weet je welke goed zijn en welke niet? Een manier om dit in te schatten is de cradle-to-cradlecertificering (C2-certificering). Dit betekent dat elk product op zijn beurt een ‘voedingsstof’ is voor een ander product. Het kan met andere woorden gerecycleerd worden en een nieuw doel krijgen. De C2C-certificering houdt rekening met de volgende punten: sociaal beleid, energieverbruik in het productieproces, hergebruik in technische/biologische kringlopen en waterverbruik in het productieproces.

Naast het materiaal is ook de wijze waarop er gebouwd wordt van belang. Houtskeletbouw maakt zijn opmars. Dit is een relatief goedkope en snelle manier om te bouwen. Ook strobouw of strobalenbouw zijn methodes die zichzelf al bewezen hebben wat betreft kwaliteit en milieuvriendelijkheid.